Badania archeologiczno-architektoniczne komandorii templariuszy i joannitów w Chwarszczanach. Interdyscyplinarny projekt badawczy - sezon 2004 (12 lipca - 30 września)
Raporty doktora Przemysława Kołosowskiego (kierownika i autora projektu) z realizacji II etapu badań
30 września zakończono prace wykopaliskowe w Chwarszczanach, ale... badania trwają
(7 października 2004)

Jesienna tęcza nad komandorią w Chwarszczanach.
Zazwyczaj bywa tak, że ostatnie dni wykopalisk przynoszą najwięcej niespodziewanych odkryć, tak było i tym razem. W wykopie po wschodniej stronie kaplicy odsłonięto dalszą część pradziejowego domostwa - jamę zasobową z licznymi pozostałościami dużych glinianych garnków, w których przechowywano żywność. Wszystkie zachowane jakby przed chwilą ktoś ich używał, a przecież minęły tysiąclecia... W wykopie przy północnej ścianie kaplicy, obok zakrystii odsłonięto część fundamentu świątyni, a pod nim kolejny fragment najstarszego cmentarza, który istniał przy pierwszej kaplicy templariuszy. Pod kamiennym murem znaleziono liczne kości pochodzące ze starszych grobów.

Wykop wschodni. Za chwilę "Pan Wiesiu" dokona kolejnego niesamowitego dokrycia.
I nadszedł dzień zasypywania wykopów. Na pierwszy ogień poszedł dół przy dawnym wejściu do kaplicy umieszczonym w ścianie południowej. Cała, skromna już liczebnie, ekspedycja dzielnie walczyła z piachem, kamieniami i ceglanym gruzem. Po uporządkowaniu terenu jeszcze rysunek gotyckiego portalu i już koniec. Pozostałe wykopy zasypywała koparka, a zajęło to aż jeden dzień (!).

I oto jest - całe naczynie zasobowe z okresu pradziejów.
Badania archeologiczne w terenie w sezonie 2004 zakończono. Teraz przed zespołem miesiące żmudnej pracy w ciszy gabinetów i pracowni. Czas na konserwację zabytków, specjalistyczne ekspertyzy, analizy wyników, opracowania. Wykopaliska zakończono, ale badania wciąż trwają ...C.d.n.

Kolejna archeologiczna niespodzianka. Relikty najstarszego cmentarza z XIII wieku odkryte pod fundamentem prezbiterium świątyni gotyckiej.

Zasypywanie wykopu przy ścianie południowej - początek.

Jeszcze trzeba wsypać resztę ziemi, potem wrzucić kamienie, ułożyć cegły i darń.

Po zasypaniu przygotowania do inwentaryzacji rysunkowej ściany i portalu.

Ewa - studentka sztuk pięknych - rysuje gotycki portal.

Koparka zaczęła zasypywanie od wykopów po zachodniej stronie kaplicy.

Zasypywanie i odpoczynek zmęczonej ekipy wykopaliskowej.

Czas na wykop po stronie wschodniej.

Po zasypaniu porządkowanie terenu. Kaplica nadal stoi.

Sprzączka do pasa odkryta w grobie zakonnika przy kaplicy - w trakcie konserwacji
Przemysław Kołosowski